ભગવાન શિવનો શ્રાવણ માસ શરૂ થવાનો છે. શ્રાવણ માસની શરૂઆત અષાઢ મહિનાનો શુક્લ પક્ષ પૂરો થાય પછી થાય છે. ચોમાસાની ઋતુ અષાઢ મહિનાથી શરૂ થાય છે અને આ મહિનાની શુક્લ એકાદશીની રાતે દેવો સૂઈ જાય છે. જેને દેવશયની એકાદશી કહેવામાં આવે છે. દેવશયની એકાદશીથી ચાતુર્માસની શરૂઆત થાય છે. ચાલો જાણીએ શ્રાવણ મહિનાના 10 રહસ્યો.
1.) સત્સંગ :-
શ્રાવણ શબ્દ શ્રવણ પરથી આવ્યો છે જેનો અર્થ સાંભળવું થાય છે. અર્થાત ધર્મની વાતો સાંભળવી. આ મહિનામાં સત્સંગ મહત્વપૂર્ણ છે. પાનખરમાંથી સુકાઇ ગયેલી વનસ્પતિ આ મહિનામાં ફરીથી લીલી થાય છે.
2.) વ્રતની શરૂઆત :-
શ્રાવણ મહિનાથી ઉપવાસ અને ભક્તિના ચાર મહિનાના એટલે કે ચાતુર્માસ શરૂ થાય છે. આ 4 મહિના શ્રાવણ, ભાદરવો, આસો અને કાર્તિક છે. દંતકથા અનુસાર, દેવી સતીએ તેમના બીજા જન્મમાં શિવને પ્રાપ્ત કરવા માટે યુવાનીમાં શ્રાવણ મહિનામાં ઉપવાસ કર્યો હતો, અને શિવને પ્રસન્ન કરી, તેની સાથે લગ્ન કર્યા હતા. તેથી આ મહિનાનું મહત્વ વધારે છે.
3.) આખા મહિનાનું વ્રત રાખવું :-
શ્રાવણ મહિનામાં માત્ર સોમવારનું જ નહીં પરંતુ આખા મહિનાનું વ્રત રાખવું જોઈએ. જેમ કે ગુડ ફ્રાઈડે પર ખ્રિસ્તીઓ 40 દિવસના ઉપવાસ રાખે છે, અને રમઝાન મહિનામાં ઇસ્લામ લોકો રોઝા (ઉપવાસ) મનાવે છે, તેવી જ રીતે હિંદુ ધર્મમાં પણ શ્રાવણ મહિનાને પવિત્ર અને ઉપવાસનો મહિનો માનવામાં આવે છે. શ્રાવણ મહિના દરમિયાન માત્ર ફળો જ ખાવા જોઈએ. શાસ્ત્રો અનુસાર આ મહિનામાં ઉપવાસ રાખવો જોઈએ. જો તમે આખો મહિનો ઉપવાસ રાખી શકતા નથી, તો સોમવાર અને અન્ય કેટલાક વિશેષ દિવસોનો ઉપવાસ કરવો જોઈએ.
4.) ઉપવાસના નિયમો :-
શ્રાવણ મહિનામાં દૂધ, ખાંડ, દહીં, તેલ, રીંગણ, પાંદડાવાળા શાકભાજી, મસાલેદાર નમકીન, મીઠાઇ, સોપારી, માંસ અને દારૂનું સેવન કરવું જોઈએ નહીં. આ મહિનામાં વાળ અને નખ કાપવા જોઈએ નહીં. શ્રાવણ માસમાં તમારે ઉપવાસ, પ્રવાસ, સહવાસ, વાર્તા, ભોજન વગેરે છોડી અને નિયમપૂર્વક ઉપવાસ રાખવો જોઈએ, તો જ તેનું ફળ મળે છે. દિવસમાં માત્ર ફળો જ ખાવા અને રાત્રે માત્ર પાણી પીવો.
5.) આ મહિનાના વ્રત-તહેવાર :-
આ મહિનામાં સોમવાર, ગણેશ ચતુર્થી, મંગળા ગૌરી વ્રત, મૌના પંચમી, કામિકા એકાદશી, ઋષિ પાંચમ, હિંડોળા વ્રત, હરિયાળી અમાસ, વિનાયક ચતુર્થી, નાગ પાંચમ, પુત્રદા એકાદશી, ત્રયોદશી, વરા લક્ષ્મી વ્રત, નરાલી પૂર્ણિમા, શ્રાવણી પૂર્ણિમા, શિવ ચતુર્દશી અને રક્ષાબંધન વગેરે પવિત્ર વ્રત અને તહેવાર આવે છે.
6.) ત્રણ પ્રકારનાં વ્રત :-
પુરાણો અને શાસ્ત્રો અનુસાર સોમવારના ત્રણ પ્રકારના ઉપવાસ છે – શ્રાવણ સોમવાર, સોળ સોમવાર અને સોમ પ્રદોષ. જો કે, સ્ત્રીઓ માટે, શ્રાવણ સોમવારના ઉપવાસનો ઉલ્લેખ છે. તેમને વિધિ અનુસાર જ ઉપવાસ કરવાની છૂટ છે.
7.) જો આખો મહિનો ઉપવાસ રાખીએ તો શું કરવું :-
જો સંપૂર્ણ શ્રાવણ મહિનાનો ઉપવાસ કરી રહ્યા હોય તો આ સમયે નીચે પર સૂવું અને સૂર્યોદય પહેલા ઉઠવું ખૂબ શુભ માનવામાં આવે છે. ઉઠ્યા પછી, સ્નાન કરો અને મૌન રહો. દિવસના સમયે ફળ લેવું અને રાત્રે માત્ર પાણી પીવું. ઇષ્ટદેવના મંત્રનો જાપ કરવો, તેમનું ધ્યાન કરવું, તેમની કથાઓ સાંભળીને પૂજા કરવી જોઈએ.
8.) શિવના જળાભિષેનું ફળ :-
શ્રાવણ માસને માસોત્તમ માસ કહેવામાં આવે છે. શ્રાવણ નક્ષત્ર અને સોમવાર સાથે ભગવાન શિવશંકરનો ઉંડો સંબંધ છે. આ મહિનામાં ભગવાન શિવ અનેક લીલા રચે છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે જ્યારે ભગવાન શંકરે સમુદ્ર મંથનમાંથી નીકળેલા ઝેરને પીધું હતું અને તેને ગળામાં અવરોધિત કર્યું હતું, ત્યારે ગરમીને શાંત કરવા માટે દેવતાઓએ આ મહિનામાં તેમનો જળાભિષેક કર્યો હતો. તેથી જ, આ મહિનામાં શિવલિંગ અથવા જ્યોતિર્લિંગને જળાભિષેક કરવાથી, અશ્વમેધ યજ્ઞ સમાન ફળ મળે છે અને શિવલોક પ્રાપ્ત થાય છે.