ભારતમાં લોકો હવે પર્યાવરણ પ્રત્યે ખૂબ જાગૃત થઈ રહ્યા છે. હવે લોકો કેમિકલયુક્ત ઉત્પાદનોને બદલે નેચરલ પર્સનલ કેર પ્રોડક્ટ્સનો ઉપયોગ કરવા લાગ્યા છે. ખાસ કરીને હર્બલ કોસ્મેટિકનો ઉપયોગ લોકોમાં વધી રહ્યો છે. છેલ્લા એક દાયકામાં ભારતીય બજારમાં હર્બલ ઉત્પાદનોની માંગ ઝડપથી વધી છે. આ માંગ સૌપ્રથમ સ્વ.એચ.જે.કમલ પાસીએ સાકાર કરી હતી. તેમણે ઉત્તર પ્રદેશના નોઈડામાં 1993 માં પ્રથમ હર્બલ પર્સનલ કેર લોટસ હર્બલ્સ પ્રાઈવેટ લિમિટેડની સ્થાપના કરી હતી .
પરંતુ 2015માં તેમનું નિધન થયું હતું. આ પછી તેમના પુત્ર નીતિન પાસીએ તેમના પારિવારિક વ્યવસાયના વારસાને આગળ ધપાવવાનું કામ કર્યું. લોટસ હર્બલ્સ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ, ભારતમાં સૌંદર્ય સંભાળ બજારમાં અગ્રણી બ્રાન્ડ, છેલ્લા 28 વર્ષથી સૌંદર્ય સંભાળની અગ્રણી બ્રાન્ડ છે. આ કંપનીનું વાર્ષિક ટર્નઓવર 700 કરોડથી વધુ છે. તે એક લાખથી વધુ રેટેડ આઉટલુક ધરાવે છે
ઈજનેર થી બિઝનેસમેન સુધી:
કમલે 1970ના દાયકાની શરૂઆતમાં એન્જિનિયરિંગનો અભ્યાસ કર્યા બાદ સ્નાતક થયા. તેણે વિદેશી બજારોમાં હર્બલ ત્વચા સંભાળ ઉત્પાદનોની ઉભરતી માંગ જોઈ. ભારત હંમેશા આયુર્વેદિક અને ઔષધીય વનસ્પતિઓ તરીકે પ્રખ્યાત રહ્યું છે. અહીં ઘરે ઘરે જ ઔષધીય વનસ્પતિઓ બનાવવામાં આવી છે. કમલે કોસ્મેટિક ઉદ્યોગમાં બિઝનેસ કરવાનું નક્કી કર્યું. તેણે યુએસ સ્થિત કંપનીઓ માટે કુદરતી રચના સાથે ત્વચા સંભાળ ઉત્પાદનો બનાવવાનું નક્કી કર્યું.
પરંતુ તેણે ભારતમાં તમામ પ્રોડક્ટ્સને પોતાના બ્રાન્ડ નેમ હેઠળ લોન્ચ કરવાનું નક્કી કર્યું. આ સમય દરમિયાન બાયોટિક અને શહનાઝ હુસૈન જેવી બ્રાન્ડ્સ ભારતમાં પહેલેથી જ હતી અને માર્કેટ પર તેમની સારી પકડ હતી. આવી સ્થિતિમાં મર્યાદિત સંસાધનો સાથે બજારમાં નવો ઉદ્યોગ ઉપલબ્ધ થયો. નીતિન કહે છે કે તેના પિતા પહેલા વિદેશી કંપનીઓ માટે ઉત્પાદનો બનાવતા હતા. ત્યાંની માંગને જોતા, તે સમજી ગયો કે આ સેગમેન્ટમાં બિઝનેસ કરવાની અપાર સંભાવના છે અને તે ભારતમાં પણ આ ક્ષેત્રમાં ઘણું બધું કરવા માંગે છે.
કારણ કે ભારતમાં માંગ ઘણી વધારે હતી અને ભારતમાં હાજર કંપનીઓ તેને પૂરી કરવામાં સક્ષમ ન હતી. પછી તેણે આ બ્રાન્ડ શરૂ કરી. 1993 માં, લોટસ સનસ્ક્રીન સેફ સન ભારતીય બજારમાં તેની પ્રથમ પ્રોડક્ટ તરીકે લોન્ચ કરવામાં આવી હતી.
બજાર હિસ્સો:
તેણે નોઈડામાં એક નાનું મેન્યુફેક્ચરિંગ યુનિટ સ્થાપીને દિલ્હીના મોટા જથ્થાબંધ બજાર સદર બજારમાં તેની પ્રોડક્ટ વેચવાનું શરૂ કર્યું. ધીમે ધીમે ઉત્પાદનની માંગ વધી રહી હતી, તેથી ધીમે ધીમે તેઓએ તેમનું બજાર મુંબઈ ક્રોફર્ડ માર્કેટમાં વિસ્તરણ કર્યું. કંપનીને સફળતા મળવા લાગી. લોટસ ઉત્પાદનોની માંગ વધી રહી હતી. કમલે આ શ્રેણીમાં ઘણી મોટી કંપનીઓ સાથે સ્પર્ધા કરી અને પોતાનો બિઝનેસ વધાર્યો.
લોટસ 2004માં, કમલે તેનું પહેલું સલૂન ગ્રેટર કૈલાશ દિલ્હીમાં ખોલ્યું. નીતિન કહે છે કે તેના પિતા સમય કરતા ઘણા આગળ હતા. તે તેના પિતા વિશે યાદ કરીને કહે છે કે “મારા પિતા સ્વપ્નદ્રષ્ટા હતા. તે સમયે તે LUX અને ગીતાંજલિ જેવી હાલની સલૂન ચેઈન્સની તર્જ પર કામ કરવા માંગતો હતો. પરંતુ તેમને ખાસ સફળતા મળી ન હતી. એક વર્ષમાં તેણે પોતાનું સલૂન બંધ કરવું પડ્યું. પછી તેણે પોતાનો પ્રોડક્ટ પોર્ટફોલિયો બનાવવા પર ધ્યાન આપવાનું શરૂ કર્યું.
લોટસ બ્રાન્ડે વર્ષ 2004માં આ કેટેગરીમાં વ્હાઇટ ગ્લો લોન્ચ કર્યો અને ચહેરાના ઉત્પાદનોની માંગ વધવા લાગી. તે કહે છે કે આ પછી ફેશિયલ કીટની માંગ એટલી વધી ગઈ કે લોકો તેમની ત્વચા પર કેમિકલયુક્ત ઉત્પાદનોનો ઉપયોગ કરવા માટે સજાગ થઈ ગયા. તેના પિતાએ તેમાં તક જોઈ અને તેના પર વિચાર વિચાર કર્યો. લોટસે 2000 ના દાયકાના મધ્યમાં લોટસની ફેશિયલ કીટ શ્રેણી લોન્ચ કરી અને મુખ્યત્વે ઘરોને લક્ષ્ય બનાવતા તેની બ્રાન્ડને બ્યુટી પાર્લરમાંથી ભારે ભીડને આકર્ષતી જોવા મળી.
2005 થી 2015 ની વચ્ચે લોટસ હર્બલ્સ ફેસ વોશ, ફેસ સ્ક્રબ, ફેસ પેક ક્રીમ, મોઈશ્ચરાઈઝર જેવી ઘણી પ્રોડક્ટ્સ લોન્ચ કરી. આજે ભારતમાં બ્રાન્ડના 15000 થી વધુ સલુન્સ છે. લોટસ બ્રાન્ડની સૌથી વધુ વેચાતી પ્રોડક્ટ સેવ ધ સન એન્ડ વ્હાઇટ ગ્લો યાદીમાં ટોચ પર છે. ઉત્પાદનના ઉત્પાદન માટેનો કાચો માલ ભારતમાંથી જ ખરીદવામાં આવે છે.
નવી માર્કેટ એન્ટ્રી:
નીતિન પાસી કહે છે કે બ્યુટી અને મેકઅપની વાત આવે તો લોટસ કોસ્મેટિક્સમાં કામ કરે છે. સનસ્ક્રીન સેગમેન્ટમાં લગભગ 373 કરોડ ઉત્પાદનો છે જ્યારે ફેસ ગ્લો 20% બજાર કદ સાથે ટોચ પર છે. અન્ય સેગમેન્ટની કિંમત પણ 4000 કરોડની આસપાસ આંકવામાં આવી છે.
આગળ પડકારો:
પર્સનલ કેર ઉદ્યોગ એ એક પડકારજનક ક્ષેત્ર છે. આમાં ઉત્પાદન અને તેના ઉપયોગની જાગૃતિ શામેલ હોવી જોઈએ. નીતિન પાસી કહે છે કે મોટાભાગની વસ્તી ઘણા વર્ષો સુધી એક જ ઉત્પાદનનો ઉપયોગ કરે છે. ભલે ઉત્પાદન તેની ત્વચા અને ઉંમર માટે યોગ્ય હોય કે ન હોય. આવી સ્થિતિમાં, કંપની સતત લોકોને જાગૃત કરવાનો પ્રયાસ કરી રહી છે, હિન્દી ન્યૂ હર્બલ લોટસ હર્બલ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ તેના ઉત્પાદનને બજારમાં પ્રવેશવા માટે પ્રોડક્ટ પોર્ટફોલિયો પર કામ કરી રહી છે.
