હિન્દુ ધર્મમાં કપાળ પર ચાંદલો કરવાની પરંપરા સદીઓથી ચાલી આવી છે. ધાર્મિક શાસ્ત્રો ઉપરાંત ચાંદલો કરવાથી મનોવૈજ્ઞાનિક દૃષ્ટિકોણથી પણ ફાયદાકારક છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે કપાળ પર ચાંદલો કરવાથી સકારાત્મક ઉર્જા આવે છે અને મન મગજને ઠંડુ પણ રાખે છે. આ સાથે, એવું પણ માનવામાં આવે છે કે ચાંદલો શરીરની શુદ્ધતાનું પ્રતીક છે. એવું કહેવામાં આવે છે કે સ્નાન અને ભગવાનનું ધ્યાન કરતા પહેલા ચાંદલો કરવામાં આવતો નથી. તે જ સમયે તેની અસર આપણા ઉર્જા કેન્દ્રો પર પણ પડે છે.
ચાંદલાના ઉપયોગ વિશે હિન્દુ ધર્મમાં માન્યતા છે કે આપણા શરીરમાં સાત સૂક્ષ્મ ઉર્જા કેન્દ્રો છે જેમાં અપાર શક્તિ છે. આને ચક્ર કહેવામાં આવે છે. કપાળની મધ્યમાં, જ્યાં ચાંદલો કરવામાં આવે છે, ત્યાં આદેશ ચક્ર છે. આ શરીરનું સૌથી મહત્વનું સ્થળ છે. આ સાથે, શરીરની ત્રણ મોટી નાડીઓ એડા, પિંગળા અને સુષુમ્ના એક સાથે ત્યાં ભેગી થાય છે જેને ત્રિવેણી અથવા સંગમ પણ કહેવામાં આવે છે. આ સ્થાન આઈબ્રોની વચ્ચે અને આંખની ઉપર હોય છે.
કપાળ પર જ્યાં ચાંદલો કરવામાં આવે છે ત્યાં આત્મા અર્થાત આપણે સ્વયં સ્થિત હોઈએ છીએ. તિલક કપાળમાં મધ્યભાગમાં લગામ આવે છે જે આપણા ચિંતન-મનન નું પણ સ્થાન છે. મનને નિર્મળ, વિવેકશીલ, ઊર્જાવાન અને જાગૃત રાખવાની સાથે તણાવમુક્ત રહેવા ના હેતુ થી પણ ચાંદલો કરવામાં આવે છે. કપાળ સૌભાગ્યસૂચક દ્રવ્ય જેવા કે ચંદન, કેસર અને કંકુનું ચાંદલો કરવાથી સાત્વિક તેમજ તે જ પૂર્ણ થઈને આત્મવિશ્વાસમાં અભૂતપૂર્વ વૃદ્ધિ થાય છે. મનમાં નિર્મળતા, શાંતિ અને સંયમમાં પણ વૃદ્ધિ થાય છે.
એવું કહેવામાં આવે છે કે ચાંદલો કરવાથી આદેશ ચક્રની ગતિ વધુ મજબૂત બને છે. તેને ગુરુ સ્થાન પણ કહેવામાં આવે છે. આ સાથે, એવું કહેવામાં આવે છે કે આ તે જગ્યા છે જ્યાંથી આખા શરીરનું કાર્ય થાય છે અને આ આપણી ચેતનાનું મુખ્ય સ્થાન છે. જ્યાં પિંગલા, એડા અને સુષુમ્ના મળે છે, તે જ સ્થાનને મનનું ઘર કહેવામાં આવે છે. કપાળ પર ચાંદલો કરવાથી મસ્તિષ્કને શાંતી અને શીતળતા મળે છે તથા સેરાટોનીન અને બીટાએંડોફિર્ન નામના રસાયણો નો સ્ત્રાવ સંતુલિત માત્રામાં થવા લાગે છે. આ રસાયણ ની કમીના કારણે ઉદાસીનતા અને નિરાશાના ભાવ મનમાં ઉત્પન્ન થવા લાગે છે. જેથી કરીને ચાંદલો ઉદાસીનતા અને નિરાશાથી મુક્તિ પ્રદાન કરવા માટે સહાયક છે. વિભિન્ન દ્રવ્યોથી બનેલા ચાંદલો ની ઉપયોગીતા અને તેનું મહત્વ પણ અલગ અલગ છે.
ઘણીવાર લોકો ચંદન, કુમકુમ, મુત્તી, હળદર, ભસ્મ, રોલી, સિંદૂર કેસર અને ગોપની તિલક લગાવતા હોય છે. તે જ સમયે, જો તમે દેખાવ કરવા માંગતા નથી, તો પછી પાણીનો તિલક લગાવવાનું પણ શાસ્ત્રોમાં વર્ણવવામાં આવ્યું છે. હિન્દુ શાસ્ત્રો અનુસાર સંગમના કાંઠે ગંગા સ્નાન કર્યા પછી ચાંદલો કરવાથી મુક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે.
અલગ-અલગ આંગળીથી ચાંદલો કરવાથી અલગ-અલગ ફાયદાઓ થાય છે . અનામિકા આંગળીથી તિલક કરવાથી મન અને મસ્ત છે અને શાંતિ મળે છે. મધ્યમાં આંગળીથી તિલક લગાવવાથી આયુષ્ય વધે છે. અંગુઠાથી તિલક કરવું પુષ્ટિ દાયક કહેવામાં આવે છે અને તર્જની આંગળીથી તિલક કરવા પર મોક્ષની પ્રાપ્તિ થાય છે. વિષ્ણુ સહિતા અનુસાર દેવ કાર્યમાં અનામિકા, પિતૃ કાર્યમાં મધ્યમાં, ઋષિકાર્ય માં કનિષ્ઠિકા તથા તાંત્રિક કાર્યમાં પ્રથમ આંગળી નો પ્રયોગ થાય છે.
જો તમને આ આર્ટીકલ ગમ્યો હોય તો શેર જરૂર કરજો અને કોમેન્ટમાં જણાવજો, સાથે વધારે સારા આર્ટીકલ, સુવિચાર, જોક્સ, અને દેશ-દુનિયાના દરેક સમાચાર ફેસબુકમાં વાંચવા માટે લાઈક કરો આપણું આ પેજ અને મેળવો દરેક અપડેટ તમારા મોબાઈલમાં સહુથી પહેલા…
