સંગીત અને ગીત સાથે લોકોમાં એક અલગ પ્રકારનો આધ્યાત્મિક સંબંધ જોડાયેલો હોય છે. આવું જ એક ગીત છે “એ મેરે વતન કે લોગોં” ભાગ્યે જ કોઈ એવી વ્યક્તિ હશે જેણે આજ સુધી આ ગીત સાંભળ્યું ન હોય અને જેને આ ગીત ન ગમ્યું હોય. આ ગીત ભારતના શહીદ સૈનિકોના સન્માનમાં લખવામાં આવ્યું છે કે જેઓ ભારત અને ચીન વચ્ચે 1962ના યુદ્ધમાં શહીદ થયા હતા. ત્યારે આ ગીત ગાવામાં આવ્યું હતું આ ગીત જયારે સાંભળ્યે છીએ ત્યારે આંખો ભીની થઈ જાય છે. પરંતુ શું તમે જાણો છો કે આ હૃદય સ્પર્શી ગીત કોણે લખ્યું છે?
આ હૃદય સ્પર્શી ગીત લખનાર દેશ ભક્તિ લેખક કવિ પ્રદીપ હતા. કવિ પ્રદીપ એક મહાન કવિ અને ગીતકાર હતા. તેમનો જન્મ 6 ફેબ્રુઆરી 1915ના રોજ બદનગર ઉજ્જૈન મધ્ય પ્રદેશમાં થયો હતો. તેમનું સાચું નામ રામચંદ્ર નારાયણ દ્વિવેદી હતું, પાછળથી આ કવિ પ્રદીપ તરીકે પ્રખ્યાત થયા. જણાવી દઈએ કે કવિ પ્રદીપ દ્વારા લખાયેલા દેશભક્તિના ગીતો આજે પણ લોકોના હૃદયમાં ઉત્સાહ અને આંખોમાં પાણી લાવી દેઈ છે.
કવિ પ્રદીપને 1940માં ફિલ્મ બંધનથી ફિલ્મી દુનિયામાં એક અલગ ઓળખ મળી હતી. આ પછી, 1943 માં, ફિલ્મ કિસ્મત મોટા પડદા પર રિલીઝ થઈ અને આ ફિલ્મમાં કવિ પ્રદીપ દ્વારા લખાયેલ ગીત એ દુનિયા વાલો હિન્દુસ્તાન હમારા હૈ” લોકોના હૃદયમાં વસી ગયું. આ પછી લોકોના પ્રેમે કવિ પ્રદીપનું નામ દેશભક્તિના ગીતકારોની યાદીમાં પ્રથમ સ્થાને મૂક્યું.
તમને જણાવી દઈએ કે કવિ પ્રદીપના શબ્દોમાં એટલી શક્તિ હતી કે તેણે બ્રિટિશ શાસનને હચમચાવી નાખ્યું હતું. કવિ પ્રદીપે સાબિત કર્યું હતું કે આઝાદીની લડાઈમાં ક્રાંતિ લાવવા માટે શબ્દો પણ માધ્યમ બની શકે છે. તેમના ગીતની અસરથી બ્રિટિશ સરકારે તેમની ધરપકડના આદેશો પણ જારી કર્યા હતા. સમાચાર અનુસાર તે દરમિયાન કવિ પ્રદીપ જીની ધરપકડનું અભિયાન ખૂબ જ ઝડપી હતું અને તેના કારણે તેણે ઘણા દિવસો સુધી પોતાની ઓળખ છુપાવવી પડી હતી.
અને કવિ પ્રદીપ જી એ માત્ર “એ મેરે વતન કે લોગોં” ગીત જ નથી બનાવ્યું પરંતુ તેમણે આવા બીજા ઘણા દેશ ભક્તિ ગીતો પણ કંપોઝ કર્યા છે જેને લોકો આજે પણ ગર્વથી ગાવાનું પસંદ કરે છે. તેમની કલમે દેશને એવી કાલાતીત રચનાઓ આપી છે જેના કારણે દરેક લોકોના હૃદયમાં વસે છે.
કવિ પ્રદીપ (કવિ પ્રદીપ) ઉપરાંત “એ મેરે વતન કે લોગોં” અને “હિન્દુસ્તાન અમારું છે”, “માણસ કેટલો બદલાઈ ગયો”, “ઇન્સાન કા ઇન્સાન સે હો ભાઈચારો” , “હિન્દુસ્તાન કી” , “આપને આપો” ‘આઝાદી’ જેવા દેશભક્તિથી ભરપૂર બીજા ઘણા ગીતો લખાયા છે.
કવિ પ્રદીપજીએ શબ્દો દ્વારા ક્રાંતિની ચેતના જગાડવાનું કામ કર્યું હતું. તેમણે સાબિત કર્યું કે તેમની રચનાઓ દ્વારા પણ વ્યક્તિ અમર બની શકે છે. આ આધુનિક યુગમાં પણ કવિ પ્રદીપ દ્વારા લખાયેલા ગીતો લોકો સાંભળે છે અને પસંદ પણ કરે છે. આ પરથી સ્પષ્ટ થાય છે કે આજે પણ તેમના ગીતો દ્વારા કવિ પ્રદીપ જી લોકોના હૃદયમાં અમર રહી ગયા છે. કવિ પ્રદીપે પોતાની કલમને એવા સમયે શસ્ત્રનું રૂપ આપ્યું જ્યારે આપણો દેશ ભારતને ગુલામીની સાંકળોમાં જકડીને ગૂંગળાવી રહ્યો હતો. ત્યારે કવિ પ્રદીપે પોતાના દેશભક્તિના ગીતો દ્વારા લોકોના હૃદયમાં દેશભક્તિની લાગણી પ્રબળ કરી હતી. તેમના ગીતોએ ગુલામીના અંધકારમાં ખોવાયેલી આશાનું નવું કિરણ આપ્યું હતું. અને પોતાના દેશભક્તિના ગીતોથી પ્રકાશ ફેલાવનાર દેશભક્ત કવિ પ્રદીપ જીનું 11 ડિસેમ્બર 1998ના રોજ અવસાન થયું હતું. આ દુનિયાને અલવિદા કહેતા 23 વર્ષ થઈ ગયા છે. પરંતુ આજે પણ તેઓ તેમના ગીતો દ્વારા દરેક લોકોના હૃદયમાં જીવંત રહ્યા છે.
