UPSC એટલે કે યુનિયન પબ્લિક સર્વિસ કમિશનના નામ પ્રમાણે જ આ પરીક્ષા કઠિન હોઈ છે. પરંતુ હજુ પણ દર વર્ષે લાખો લોકો આ પરીક્ષા માટે ફોર્મ ભરે છે અને જેઓ આ પરીક્ષામાં સફળ થાય છે તેઓ IAS, IPS અને IFS જેવી પોસ્ટ પર નોકરી કરે છે.
પરંતુ ઘણા લોકો IAS અને IPS ને એક માને છે અને તેઓ તેમની વચ્ચેના તફાવત વિશે જાણતા નથી. એટલા માટે આજે અમે તમને IAS અને IPS કોને કહેવામાં આવે છે અને આમાંથી કઈ પોસ્ટ વધારે શક્તીશાળી છે, તેમની વચ્ચે શું તફાવત છે, તેઓ કઈ પોસ્ટમાં નોકરી કરી શકે છે અથવા તેમનો પગાર કેટલો છે વગેરે વિશે જણાવવા જઈ રહ્યા છીએ.
કોણ બની શકે IAS?
IAS જેનું પૂર્ણ સ્વરૂપ ભારતીય વહીવટી સેવા છે. UPSC પરીક્ષામાં વધુ માર્ક્સ મેળવીને IAS પોસ્ટ મેળવવામાં આવે છે, IAS માટે પસંદ કરાયેલ લોકોને વિવિધ મંત્રાલયો અથવા જિલ્લાઓના વડા બનાવવામાં આવે છે.
IPS કોણ બની શકે?
IPS એટલે કે ભારતીય પોલીસ સેવા, તમે પોલીસ યુનિટના મોટા અધિકારી બની શકો છો. જો આમાં પોસ્ટની વાત કરીએ તો તમે ટ્રેઈની આઈપીએસથી લઈને ડીજીપી અથવા ઈન્ટેલિજન્સ બ્યુરો, સીબીઆઈ ચીફ સુધી પણ પહોંચી શકો છો. તમને જણાવી દઈએ કે, UPSC પરીક્ષામાં 3 લેવલ હોય છે- પ્રિલિમ, મેન્સ અને ઈન્ટરવ્યુ.
IAS અને IPS વચ્ચે શું તફાવત છે?
IAS અને IPS વચ્ચેના તફાવત વિશે વાત કરીએ તો, આ બંને વચ્ચેનો પહેલો તફાવત એ છે કે IAS હંમેશા ફોર્મલ ડ્રેસમાં જ રહે છે, જેનો કોઈ ડ્રેસ કોડ નથી. અને IPS માટે ફરજ પર હોય ત્યારે યુનિફોર્મ પહેરવો ફરજિયાત છે. બીજો તફાવત એ છે કે એક IAS પોતાની સાથે એક કે બે અંગરક્ષક રાખી શકે છે, પરંતુ એક IPS સાથે સમગ્ર પોલીસ દળ ચાલે છે. જ્યારે IAS ને મેડલ એનાયત કરવામાં આવે છે, તો IPS ને “સ્વોર્ડ ઓફ ઓનર એવોર્ડ” એનાયત કરવામાં આવે છે.
IAS અને IPS ના કાર્યો શું છે
જો આઈએએસ અને આઈપીએસના કામની વાત કરીએ તો આઈએએસના ખભા પર સમગ્ર જાહેર વહીવટ, નીતિ નિર્માણ અને અમલીકરણની જવાબદારી હોય છે. અને એક IPS તેના વિસ્તારમાં કાયદો અને વ્યવસ્થા જાળવવાની અને ગુનાઓને રોકવાની જવાબદારીઓ પૂર્ણ કરે છે.
તેમનો પગાર કેટલો છે
IAS અધિકારીના ખભા પર ઘણી જવાબદારીઓ હોય છે. તેણે સરકારી વિભાગ અને ઘણા મંત્રાલયોનું કામ સંભાળવાનું હોય છે અને એક IPS અધિકારીએ માત્ર પોલીસ વિભાગમાં જ કામ કરવાનું હોય છે. તેમનો પગાર તેમના કામ અને તેમની જવાબદારીઓને ધ્યાનમાં રાખીને નક્કી કરવામાં આવે છે. બંનેના પગારમાં બહુ ઓછો તફાવત છે. સાતમા પગાર પંચ પછી, IAS અધિકારીનો પગાર દર મહિને 56,100 થી 2.5 લાખ સુધી હોય છે. આ સાથે તેમને અન્ય ઘણી સુવિધાઓ પણ આપવામાં આવે છે. બીજી તરફ, IPS અધિકારીનો પગાર દર મહિને 56,100 થી 2,25,000 સુધીનો હોય છે. તેમને ઘણી સુવિધાઓ પણ આપવામાં આવે છે.
કોણ વધુ શક્તિશાળી છે
અહીં બીજી એક વાત જાણવી ખૂબ જ જરૂરી છે કે એક વિસ્તારમાં એક જ IASહોય છે તો બીજી તરફ એક વિસ્તારમાં એક કરતાં વધુ IPS હોઈ શકે છે. IASને ઉચ્ચ રેન્કના કારણે કોઈપણ જિલ્લાના DM બનાવવામાં આવે છે, જ્યારે IPSને તેના નીચલા રેન્કના કારણે જિલ્લાના SP બનાવવામાં આવે છે.
IAS અને IPS બંને UPSC પરીક્ષા દ્વારા આવે છે, પરંતુ માત્ર રેન્ક ઉપર અને નીચે હોવાના કારણે કોઈને IAS અને કોઈ IPSની પોસ્ટ મેળવે છે. આ બંનેમાં IASનો રેન્ક ઊંચો છે. જો કોઈ IAS DM બને છે, તો તે પોલીસ વિભાગની સાથે અન્ય ઘણા વિભાગોના વડા છે, તેથી તેની પાસે વધુ સત્તા હોય છે અને આઈપીએસને ફક્ત તેના પોલીસ વિભાગનું કામ જોવાનું હોય છે.
આ લેખ દ્વારા, અમે તમને કહ્યું કે IAS અને IPS વચ્ચે શું તફાવત છે? આ સાથે, તમને તેમના કામ, તેમના પગાર અને તેમની સાથે સંબંધિત ઘણી બાબતો વિશે જણાવ્યું.
